04/04/2020
Chúng ta đang chiến đấu trong cuộc sống của chính mình, trên khắp toàn cầu. Sự lan rộng theo cấp số nhân của Covid19 trên phạm vi toàn cầu đã đưa nền văn minh loài người vào một cuộc Chiến tranh Thế giới mới sau một thế kỷ. Kẻ thù ở đây không chỉ là virus mà còn là sự chia rẽ lớn giữa các quốc gia trong hầu hết tất cả các mục tiêu phát triển làm cho việc thúc đẩy một mặt trận chung để giành chiến thắng trong cuộc chiến trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.
Covid19 ở một cấp độ trông có vẻ rất đơn giản để chinh phục, nhưng khi mỗi quốc gia trở thành nạn nhân của nó đã phát hiện ra rằng, nó có thể nắm bắt được những điểm yếu trong mục tiêu phát triển mà mỗi quốc gia đặt ra cho mình. Do đó, nó là mối đe dọa đối với sự sống còn của nền kinh tế (economic survival) do vượt quá khả năng của hệ thống y tế công trong việc bảo vệ sức khỏe cho người dân. Các tác giả đã lập luận, điều này sẽ dẫn đến những hậu quả mà một trong những thiệt hại chính là toàn cầu hóa, có lẽ là đặc điểm dễ nhận thấy nhất của nền văn minh hiện đại. Toàn cầu hóa dựa trên sự đồng thuận được ít nhiều thừa nhận, được xây dựng trên cơ sở niềm tin vào chủ nghĩa đa phương, dẫn đến một bộ quy tắc chung về thương mại và tài chính, từ đó cho phép tăng cường chuỗi giá trị trong sản xuất và phân phối dịch vụ. Quy mô chưa từng có của dòng chảy hàng hóa, vốn và con người xuyên biên giới nhờ vào sức mạnh của công nghệ giờ đây sẽ phải được hình dung lại. Nhưng đây cũng chính là điểm yếu của mô hình hiện tại mà không thể tưởng tượng được là một con virus đã phơi bày.
Sẽ phải mất một thời gian dài, khi các mảnh vụn của cơ thể được dọn sạch, thì những hàm ý của đại dịch ở cấp địa phương sẽ bắt đầu trở nên rõ ràng. Khi đó, chi phí trước mắt và chi phí tái thiết sẽ trở nên hiển hiện. Để hiểu rõ hơn, có thể so sánh với Chiến tranh Thế giới thứ hai, trong đó có hơn 150 triệu người lính chiến đấu trong sáu năm; còn trong cuộc chiến hiện này, WHO ước tính rằng, chúng ta chỉ có 1/3 số lượng nhân viên y tế và công nhân làm việc trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe (59 triệu) trên toàn cầu.
Điều ngạc nhiên là, cho đến nay, một số phản ứng tốt nhất về đại dịch đã đến từ châu Á, trong đó có Ấn Độ. Nếu những phản ứng của Ấn Độ, rất ấn tượng cho đến thời điểm hiện tại, được duy trì, thì (Ấn Độ) có thể biến một cuộc khủng hoảng toàn cầu thành một kiểu cơ hội (model of opportunity), thậm chí trong thế kỷ này. Nước này có thể cung cấp một mô hình y tế công được cải thiện đáng kể, điều cuối cùng có thể biến lợi thế về nhân khẩu học thành một thành quả thực sự. Tuy nhiên, cuộc chiến để phá vỡ chuỗi lây lan của Covid19 không chỉ khó mà còn là một cuộc chiến kéo dài.
Đề xuất của Thủ tướng N. Modi về việc gắn kết các lãnh đạo và quốc gia thành viên SAARC thông qua hội nghị truyền hình (ngày 15/3/2020) để vạch ra chiến lược tập thể nhằm chống lại sự bùng phát của virus corona là một sáng kiến rất kịp thời và đáng biểu dương. Điều này thực sự phản ánh tinh thần của tuyên bố G-20, nói rằng các quốc gia G-20 sẽ tăng cường hợp tác và phối hợp để kiểm soát dịch bệnh, bảo vệ người dân, giảm thiểu tác động kinh tế và duy trì ổn định kinh tế. Điều đó thực sự cho thấy các lãnh đạo ở cấp độ toàn cầu bày tỏ quan điểm như thế nào và cách thức hợp tác khu vực có thể giúp đối phó tốt nhất với cuộc khủng hoảng.
Thách thức dường như ngày càng lớn trên tất cả các mặt trận. Toàn cầu hóa vốn đã phải vật lộn với sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân tộc thì nay lại phải đối diện với một cuộc khủng hoảng lớn hơn về quản trị toàn cầu. Về mặt này, câu hỏi chính là thế giới tự tổ chức như thế nào, khi sự thiếu hụt niềm tin đã nhân lên nhiều lần, đặc biệt khi những thách thức về kinh tế cũng ngày càng sâu sắc.
Trong bối cảnh thị trường cổ phiếu sụp đổ khắp nơi, những nghiên cứu về tác động kinh tế được thực hiện từ mọi phía. Tất cả đều đưa ra những “toa thuốc” riêng. Tuy nhiên, các thông báo từ phía Mỹ về giới hạn đi lại và những giới hạn khác trong gắn kết càng làm tăng thêm sự hoảng loạn và sợ hãi trên toàn hệ thống thương mại toàn cầu. Theo báo cáo của OECD về Covid19, tỉ lệ hao hụt GDP có thể tới 4 ½ % và tỷ lệ thất nghiệp có thể tăng đến 7%. Trong nghiên cứu này, hai cú sốc đã được đưa ra là 4% ở Q1 và 2% ở Q2. Sự thu hẹp trong GDP toàn cầu được ước tính là gần 2.4%. Báo cáo cũng chỉ ra, trên toàn cẩu, gần 4000 chuyến bay bị ảnh hưởng và một số lô hàng đã bị lỡ thời gian biểu dự kiến.
Chính ở khía cạnh này, vai trò của các Ngân hàng trung ương (Central Banks) có ý nghĩa to lớn. Các Ngân hàng Trung ương đã đưa ra các phương án tiếp cận khác nhau để hỗ trợ cuộc khủng hoảng toàn cầu. US Fed đã hào phóng hỗ trợ thanh khoản thông qua tín phiếu kho bạc có cường độ lên tới $7,49 tỷ. Cùng với tuyên bố G7, Ngân hàng Nhật Bản đề nghị giám sát rất chặt chẽ cuộc khủng hoảng thanh toán đang diễn ra, trong khi Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBC) đã hạ MLF (Medium-term Lending Facility) và LPR (Loan Prime Rate) xuống 10 điểm cơ bản. PBC cũng đã đề xuất cung cấp RMB 300 tỷ cho các ngân hàng ở các tỉnh nơi dịch bệnh đã vượt quá ngưỡng cụ thể, xét ở tác động kinh tế của nó. Việc phân bổ ngân sách 12 tỷ bảng của chính phủ Anh đã được Ngân hàng Anh bổ sung thêm với việc cắt giảm lãi suất một nửa điểm phần trăm xuống 0.25%. ECB cũng đã đưa ra một danh sách các đề xuất tương tự cho các nền kinh tế EU.
Với Trung Quốc là đối tác thương mại chính của hầu hết các nền kinh tế toàn cầu, hầu hết các nền kinh tế bị giáng đòn mạnh khi chuỗi cung ứng ngày càng bị phân mảnh. Tình trạng virus corona ngày càng tồi tệ ở Trung Quốc và việc ngừng hoạt động/đóng cửa báo hiệu sự khan hiếm tiềm tàng của các dược phẩm trên toàn thế giới khi chỉ riêng Trung Quốc đã đáp ứng khoảng 40 % nhu cầu API toàn cầu.
Trong khi ô tô, điện tử, hóa chất là những ngành nổi bật có khả năng bị ảnh hưởng, ở đây chúng tôi chỉ tập trung vào những vấn đề cấp bách đối với ngành dược phẩm Ấn Độ. Nhập khẩu API toàn cầu của Ấn Độ trị giá $2.7 tỉ, trong đó $1.5 tỉ (56%) đến từ Trung Quốc.
Hơn nữa, trong nhập khẩu toàn cầu của Ấn Độ đối với các thiết bị y tế trị giá $5.502 triệu vào năm 2018-19, Trung Quốc đóng góp $614 triệu (11.2%). Về các thiết bị y tế công nghệ cao, bao gồm các chế phẩm để kiểm tra x-quang, thuốc thử chẩn đoán được thiết kể để sử dụng cho bệnh nhân, sự phụ thuộc vào nhập khẩu từ Trung Quốc của Ấn Độ là quá cao. Trong danh mục sản phẩm cụ thể này, nhập khẩu toàn cầu của Ấn Độ xấp xỉ $ 43.38 triệu vào năm 2018-19, trong đó riêng nhập khẩu từ Trung Quốc chiếm 32.47 triệu (75%).
Nếu tính đến mức độ nghiêm trọng của tình hình, Ấn Độ phải tăng cường sản xuất khẩu trang và thiết bị y tế nội địa. Đây cũng là cơ hội để Ấn Độ đáp ứng nhu cầu ngày càng lớn trên thế giới đối với khẩu trang và những thiết bị y tế khác, đặc biệt đến từ Mỹ và Philippines (nhu cầu toàn cầu về khẩu trang đang tăng lên đến 100 lần (WHO), UN News 07/02/2020). Ngoài ra, Ấn Độ phải xây dựng khả năng tương xứng trong nước trong ngành công nghiệp này thông qua việc tăng đầu tư vào nguồn nhân lực khoa học, nghiên cứu và phát triển (R&D), tiêu chuẩn và kiểm soát chất lượng và nâng cấp công nghệ.
Giới lãnh đạo trên thế giới phải lưu ý đến điều mà Thủ tướng Modi đã đề xuất trong bối cảnh khu vực. Rõ ràng, chủ nghĩa dân tộc không phải là giải pháp cho cuộc khủng hoảng lớn này. Cùng nhau, chúng ta cần phải di chuyển để tạo ra hàng hóa công toàn cầu (global public goods). Chúng cần phải được củng cố và nuôi dưỡng, đặc biệt là trong lĩnh vực kết nối, hỗ trợ y tế quốc gia và những năng lực chuyên môn khác cũng như những nỗ lực R&D tập thể.
Hỗ trợ các nhiệm vụ sơ tán toàn cầu đòi hỏi những nỗ lực lớn hơn vào thời điểm hiện tại. Ấn Độ trong vấn đề này đã thực hiện một số sáng kiến cần được nhân rộng hơn nữa, tất nhiên là trong sự hợp tác với các nước khác. Theo sáu nhiệm vụ sơ tán của nước ngày, Ấn Độ đã sơ tán 1031 người, trong đó có 48 người quốc tịch từ các nước như Maldives, Myanmar, Bangladesh, Trung Quốc, Mỹ, Madagascar, Sri Lanka, Nepal, Nam Phi và Peru.
Thế giới đang rất cần có một vài những sáng kiến như thế này ở cấp độ toàn cầu. Hỗ trợ lẫn nhau để cải thiện cơ sở hạ tầng nhằm đối phó với những thách thức ở cấp độ quốc gia cũng quan trọng không kém. Ấn Độ cũng gửi các nhóm bác sĩ và nhà khoa học cao cấp tới Male và Tehran để hỗ trợ quản lý khủng hoảng do chuyên gia dẫn dắt. Đây là sự tiếp nối của những nỗ lực toàn cầu lớn hơn của Ấn Độ trong khuôn khổ hợp tác Nam – Nam. Vượt ra ngoài phía Nam, Ấn Độ cũng gửi một đội gồm bốn bác sĩ từ Bộ Y tế (Ministry of Health) sang Rome với đủ nguyên liệu và thuốc thử để thu thập mẫu của người Ấn ở đó để tiếp tục thử nghiệm ở Ấn Độ. ICMR đã mở rộng khả năng kiểm tra virus cho 52 phòng thí nghiệm.
Những nỗ lực R&D tập thể nên được ưu tiên hàng đầu. Ấn Độ đã gửi các nhà khoa học, thiết bị cho các phòng thí nghiệm, thuốc thử và mang về các mẫu để thử nghiệm. Đến nay, 1199 mẫu đã được thu thập ở Iran và mang về Ấn Độ để thử nghiệm. Sự phát triển gần đây của việc phân lập coronavirus bởi các nhà khoa học tại Viện Virus học Quốc gia (National Institute of Virology (NIV), Pune, rất đáng khích lệ. Theo báo cáo, họ đã thành công trong việc cô lập 11 chủng. Các chủng này là điều kiện tiên quyết để tiến hành bất kỳ nghiên cứu nào liên quan đến virus. Những nỗ lực tập thế như thế chắc chắn sẽ mở ra ánh sáng ở cuối đường hầm tối.
Biên dịch: Nhật Thu
Trích xuất từ Ấn phẩm RIS Diary (Vol 16, No2, tháng 4/2020)
Image credit to: https://www.phocuswire.com/
Author: Subbomoy Bhattacharjee và Sachin Chaturvedi
Source: RIS Diary, Vol 16(2), April 2020